خارج فقه ۵۶ (مستثنیات غیبت: متجاهر به فسق)


خارج فقه ۵۶ (مستثنیات غیبت: متجاهر به فسق)

, ,

موضوع: المتجاهر بالفسق / مستثنیات الغیبه

فروعالفرع الأوّل: حکم اغتیاب المتجاهر بالفسق فی غیر ما تجاهر به.

هنا أقوال:القول الأوّل: جواز الغیبه مطلقاً[۱] [۲] .

قال الشیخ البحرانی:«إنّ ظاهر الأخبار لا یختصّ الجواز بالذنب الذی یتظاهر به، کما هو ظاهر کلام جمله من الأصحاب‌ و إن کان الاقتصار على ما ذکروه أحوط إلّا أن یکون لذکر ما زاد على ذلک تأثیر فی ارتداعه عمّا هو علیه من الفسق و التظاهر به. و لعلّ الأخبار المشار إلیها إنّما خرجت بناءً على ذلک. و کیف کان، فالظاهر أنّ حکّام الجور و الظلمه و أتباعهم المتظاهرین بالظلم و الفسق و أخذ أموال الناس و اللعب بالباطل، کما هو معروف الآن فی جمیع الأصقاع و البلدان بین الشیعه و غیرهم من هذا القبیل؛ بل من أظهر أفراد هذه الأخبار»[۳] .

أقول: الظاهر من مجموع کلماته(رحمه الله)خصوصاً ذیلها أنّ المتجاهر بالفسق إذا کان من حکّام الظلمه و أتباعهم المتظاهرین بالظلم و الفسق و أخذ أموال الناس و اللعب بالباطل، تجوز غیبته و لو فی غیر ما تجاهر به. و هذا إن کان محصوراً بالظالمین و حکّام الظلمه مورد القبول؛ لوجوب دفع المنکر و رفعه.

و مصلحه دفع المنکر و رفعه- مثل الظلم علی الناس- من أهمّ المصالح و مفسده الغیبه لو کانت، أضعف من تلک المصالح العامّه. و الأحکام تابعه للمصالح و المفاسد المعلومه؛ مضافاً إلی بعض الروایات التی ظاهرها اختصاص الجواز بما تجاهر و تظاهر به. و مقتضی الجمع بین الروایات المطلقه و المقیّده هو حمل المطلق علی المقیّد، کما ستأتی الإشاره إلیه؛ مثل قوله(ع)فی روایه داود بن سرحان فی الجواب عن الغیبه:«هُوَ أَنْ‌ تَقُولَ‌ لِأخِیکَ فِی‌ دِینِهِ‌ مَا لَمْ یَفْعَلْ[۴] وَ تَبُثَّ عَلَیْهِ أَمْراً قَدْ سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَیْهِ لَمْ یُقَمْ عَلَیْهِ فِیهِ حَدٌّ» فإذا أقام علیه الحد، تجوز غیبته فیما قام علیه. و مفهومها أنّه لو کان أمراً لم یقم علیه حد، فلا تجوز غیبته.

و هکذا روایه:«مَنْ‌ أَلْقَى‌ جِلْبَابَ‌ الْحَیَاءَ فَلَا غِیْبَهَ لَهُ»[۵] فإنّها تصدق علی من ارتکب المحرّمات الکبیره الکثیره، لا من تجاهر بمعصیه واحده صغیره. و غیرها من الروایات؛ فلا بدّ من التفصیل بین من ألقی جلباب الحیاء و غیره، کما سیأتی البحث عنه.

و قال المحقّق النراقیّ(رحمه الله):«مقتضى الروایتین[۶] و الصحیحه المتقدّمه[۷] و إن کان اختصاص الجواز بما جاهر و تظاهر به و عدم التعدّی إلى غیره من الأسواء، إلّا أنّ مقتضى البواقی التعمیم، فعلیه الفتوى»[۸] .

یلاحظ علیه: أنّه بعد کون مقتضی الصحیحه اختصاص الجواز بما تجاهر به فقط، فلا بدّ من الجمع بین الروایات، لا الفتوی بالتعمیم.

 


[۱] ظاهر القواعد و الفوائد ۲ : ۱۴۸ ؛ ظاهر الروضه ‌۳ : ۲۱۴ ؛ ظاهر الحدائق ۱۸ : ۱۶۶ – ۱۶۷ ؛ مفتاح الکرامه (ط . ج) ۱۲ : ۲۱۶‌ – ۲۱۷ ؛ مستند الشیعه ‌۱۴ : ۱۶۷ ؛ مهذّب الأحکام ۱۶ : ۱۳۱‌.
[۴] المراد بما لم یفعل: العیب الذی لم یکن باختیاره و فعله اللّه فیه کالعیوب البدنیّه و یدلّ على أنّ الغیبه تشتمل البهتان أیضاً. راجع : هامش الکافی ۲ : ۳۵۷.
[۵] مستدرک الوسائل، المحدّث النوری، ج۸، ص۴۶۱. ح۱۰۰۱۲. (هذه الروایه مرفوعه و ضعیفه). وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ الْمُفِیدُ فِی الاختصاص [ص۲۴۲] عَنِ الرِّضَا×مِثْلَهُ. مستدرک الوسائل ‌۹ : ۱۲۹، ح۱۰۴۵۰. (هذه الروایه مرفوعه و ضعیفه).
[۶] الظاهر مراده روایه هارون بن الجهم و روایه النبوی (من ألقی جلباب الحیاء …).
[۷] الظاهر صحیحه داود بن سرحان.
[۸] مستند الشیعه ‌۱۴ : ۱۶۷.
0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید ؟
در گفتگو ها شرکت کنید!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *