خارج اصول
درس خارج اصول استاد محسن فقیهی
۹۶/۰۹/۱۴
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:ترتیب بین مرجّحات/مرجّحات باب تعارض/تعارض ادلّه؛
خلاصه جلسه گذشته:بحث در رابطه با مرجّحات باب تعارض به اینجا رسید که اگر دو خبر متعارض،یکی حائز مرجّح جهتی بوده و یکی دارای مرجّح صدوری باشند.کدام یک از دو مرجّح را باید بر دیگری مقدّم داشت.؟اگر فرض بر ترجیح یکی از دو متعارض به مرجّحات بود و هر دو روایت مرجّحی داشتند،کدام دسته از مرجّحات را باید بر دیگری مقدّم کنیم.؟
یک قول،قول مرحوم رشتی[۱] و بهبهانی[۲] بود؛به نظر ایشان در فرضی که شما دو روایت دارید که یکی مخالف با عامّه و دیگری راوی اعدلی دارد،باید روایت مخالف با عامّه را مقدّم کنید.زیرا در این فرض هر دو راوی دو روایت متعارض عادل بوده و اصل صدور ثابت میشود.برای اثبات اصل صدور نیازی به اعدلیت نیست.اما با فرض اینکه یکی مخالف عامّه باشد و دیگری در وفاق با فتوای عامّه باشد،باید روایت مخالف را به جهت احراز در مقام بیان حکم واقعی بودن مقدّم کنید.و روایت موافق را به جهت تقیّه کنار بگذارید.
این استدلالی بود که مرحوم رشتی برای اثبات تقدّم مرجّحات صدوری ارائه میکردند.
در مقابل، مرحوم شیخ انصاری[۳] قائل به تقدّم مرجّحات صدوری بودند.به نظر ایشان در فرض تعارض دو خبر واحد،احتمال میرود دو خبر از معصوم صادر نشده باشد.در عین حال که هر دو خبر حجّت هستند،باز احتمال خطا موجود است.بنابراین وقتی خصوصیت عدالت در یکی از دو روایت اقوی باشد،ظنّ ما به صدور آن روایت قویتر میشود.و این سبب طرح خبر مقابل میشود.مثلا یک روایت میفرماید”هذا حلال” و دیگری میگوید:”هذا حرام”؛وقتی راوی یکی از دو روایت اعدل و یا اوثق شد،احتمال صدور آن از معصوم بالاتر میرود.مثلا احتمال صدور به هشتاد درصد و یا نود درصد میرسد و این افزایش احتمال صدور روایت اعدل،سبب نزول احتمال صدور روایت مقابل میشود.و در نتیجه روایت مقابل-که در تضادّ با این روایت است- از حجّیت افتاده و ظنّ به صدور آن از دست میرود.زیرا نمیتوان دو حکم متضادّ را توأمان به معصوم نسبت داده و صادر از او دانست.
در فضای معمول بین عقلاء هم به همین ملاک با دو خبر متناقض برخورد میشود.فرض بفرمائید یک خبر را به دو شکل متناقض دو خبرگزاری نقل کردهاند.یکی قتل او را گزارش کرده است و دیگری خبر از زنده بودن و سلامتی او میدهد.شما نمیتوانید در رابطه با یک نفر هم خبر مرگ و هم خبر سلامتی او را قبول کنید.پس در نتیجه به تحقیق روی میآورید.وقتی از قبل یکی از این دو را میشناسید و میدانید درصد تقوا و عدالت بالاتری دارد،به خبر او أخذ میکنید.چرا که او احتمال تطابق خبرش با واقعیت بیشتر است.
بنظر ما،قول حق همین قول شیخ انصاری بوده و کلام ایشان در کمال متانت است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید ؟در گفتگو ها شرکت کنید!