حدیث ۱۲ (درس اخلاق: کبر مانع بهشت)

موضوع: احادیث کتاب چهل حدیث مرحوم امام (ره)/کبر/ کبر مانع بهشت

رابطه کبر و کفرپیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: « لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّهَ مَنْ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّهٍ مِنَ الْکِبْر…»[۱] کسی که ذره‌ای کبر در وجودش باشد هرگز وارد بهشت نمی‌شود.

«لن» نفی ابد است یعنی هیچ‌گاه داخل بهشت نمی‌شود.

در مباحث گذشته مطرح کردیم که تکبر گناه بزرگی است، تکبر اظهار کبر است. کسی که تکبر دارد برتری و بزرگی خودش را بر دیگران ابراز می‌کند. وقتی در جامعه راه می‌رود توقع دارد که مردم به او سلام و تعظیم کنند؛ پس گناه بزرگی است.

این روایت مطلب دیگری می‌فرماید: اگر در قلب شما ذره‌ای کبر باشد هرچند اظهار نکنید (در ظاهر انسان متواضعی هستید اما در فکر خودتان خود را از دیگران بالاتر می‌دانید. برخی به مال‌ومنال، حسب‌ونسب، علم و تقوای خود، کبری در وجودش ایجاد می‌کند و می‌گوید من از خیلی‌ها بالاتر هستم) اگر قلبتان هم این‌گونه باشد وارد بهشت نمی‌شوید.

این روحیه کثیف است باید از خود دور کنید. خود را با دیگران این‌گونه مقایسه نکنید همیشه باید این گونه بگویید: «من پست‌ترین افارد این عالم هستم. خدا من را ببخشد.» نه اینکه دیگران را کوچک و خود را بزرگ کنید. در فکر و قلبتان هم این‌ها را زمزمه کنید. وقتی تنها هستید بگویید: خدایا! من انسان خوبی نیستم به من رحم کن و لطفت شامل حال من بشود.

طبق این روایت اگر کبر داشته باشید بیچاره می‌شوید. این کار چه بدی دارد؟

کسی که کبر در وجودش باشد هرچند اظهار نکند حاضر نیست تعلیم داشته باشد و به حرف معلم گوش بدهد؛ چون خود را بالا می‌بیند.

دیگرانی که می‌خواهند او را نصیحت کنند، کوچک می‌داند و به آن‌ها می‌خندد. می‌گوید: «درک من از او بهتر است»؛ لذا آدمی که کبر در وجودش باشد، چیزی یاد نمی‌گیرد. حاضر نیست کتاب کسی را مطالعه کند و می‌گوید: «من چرا وقت خودم را صرف مطالعه این مطالب کنم، من از این نویسنده بالاتر هستم.» لذا ترقّی علمی و معنوی نمی‌کند.

کسی که تواضع دار ترقّی علمی و معنوی هم دارد زیرا نزد بزرگان می‌رود، زانو می‌زند و علم را می‌آموزد.

گاهی در ابتدای تحصیل، فکر می‌کنیم که قلبمان صاف است و مشکل نداریم، واقعیت هم همین است، اهل نماز شب، مباحثه و … هستیم اما همین آدم خوب وقتی مثلاً قاضی شد تا یک‌سال روحیه خوب خود را دارد، قاضی خوبی که اهل رشوه و فساد نیست، در سال‌های بعد کم‌کم فساد در وجودش رسوخ می‌کند. کسی که همیشه به آن‌هایی که اهل رشوه بودند بد می‌گفت، رشوه را برای خود به گونه‌ای توجیه کرده و حلال می‌کند به‌خاطر این است که گاهی شیطان، موفق نمی‌شود سریع در انسان نفوذ کند ولی صبرش زیاد است و انسان را کم‌کم به فساد می‌کشاند.

مهم آن است که ایمان و اعتقاد خود را که پاک است نهادینه و حفظ کنید، به گونه‌ای که اگر بالاترین مقام را در این کشور به شما دادند خود را آلوده نکرده و ایمانتان را متزلزل نکنید. اگر ذره‌ای کبر در وجود انسان باشد، با خطراتی مواجه می‌شود. اگر این مقامات دنیایی کبر به وجود بیاورند انسان را به نابودی می‌کشند.