آیت الله فقیهی: استعانت از صبر و نماز زمینه و مقدمه جلب یاری و نصرت خداوند است.

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محسن فقیهی، استاد سطح خارج حوزه علمیه، ۱۰ بهمن ماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه بقره، گفت: سخن در تفسیر آیه ۱۵۳ این سوره «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ» است؛ یکی از چیزهایی که باعث پیروزی مسلمین و مؤمنین در برابر کفار و دشمنان می‌شود مسئله صبر و نماز است و قرآن فرموده است که در مشکلات و دشمنی‌ها از این دو ویژگی کمک بگیرید.

وی افزود: در اینجا این سؤال مطرح است که صبر و نماز به ما کمک می‌کنند یا اینکه خداوند به واسطه این دو ویژگی به ما کمک می‌کند؟ آیا چون ما اهل نماز و صبر هستیم خدا به ما کمک می‌کند؟ این یک نوع برداشت از این تعبیر است و برداشت دیگر اینکه خود صبر و نماز به انسان مؤمن کمک می‌کنند.

آیت‌الله فقیهی با بیان اینکه براساس تعابیر قرآنی، «وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ» یعنی یاری و نصرت فقط از ناحیه خداوند است، تصریح کرد: در نماز می‌خوانیم ایاک نعبد و ایاک نستعین یعنی فقط استعانت از خداوند داریم، ایاک افاده حصر بر این دارد که کمک فقط از خداوند است ولی در آیه مورد بحث خلاف این انحصار بیان شده است.

استاد سطح خارج حوزه علمیه با طرح این پرسش که آیا صبر و صلاه در طول خداوند هستند و ابزاری برای کمک گرفتن و یا در عرض خداوند، اظهار کرد: توضیح این است که اگر آیه اینطور بود یعنی اسْتَعِینُوا من الصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ یعنی به جای «با»، «من» می‌آمد، در این صورت کمک گرفتن از این دو صفت مطرح بود، ولی در وضع فعلی، صبر و نماز دو وسیله برای کمک گرفتن از خداوند است.

آیت‌الله فقیهی اضافه کرد: یک مسئله، مسئله فاعلیت فاعل و مسئله دیگر قابلیت قابل است، شخصی قدرت دارد و می‌تواند درس عالی و قابل فهم بدهد ولی اگر برای درخت و سنگ درس بدهد نمی‌فهمند ولو هرقدر بهتر درس بدهد زیرا مشکل از ناحیه قابلیت قابل است؛ ما در هر موردی دو چیز نیاز داریم و آن فاعلیت تام و قابلیت تام، خداوند تاکید دارد که منحصرا یاری و نصرت از سوی خداوند است یعنی، فاعلیت خداوند، تام است و برای افزایش قابلیت قابل هم خداوند دستور فرموده که از صبر و صلاه کمک بگیرید.

وی افزود: نکته دیگر در آیه این است که صبر در چه مواردی توصیه شده است؟ قرآن کریم در آیه ۲۱ سوره ابراهیم(ع) فرموده است: وَبَرَزُوا لِلَّهِ جَمِیعًا فَقَالَ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ شَیْءٍ قَالُوا لَوْ هَدَانَا اللَّهُ لَهَدَیْنَاکُمْ سَوَاءٌ عَلَیْنَا أَجَزِعْنَا أَمْ صَبَرْنَا مَا لَنَا مِنْ مَحِیصٍ؛ انسان وقتی مشکلی پیدا کرد جزع و فزع می‌کند در صورتی که در مشکلات باید اهل صبر باشد. در آیه دیگر فرموده است: رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا(۱۹ مریم).یعنی یکی از مصادیق صبر، صبر در عبادت مانند نماز واجب و نوافل است. انسان صبور نمازش را با حوصله و متانت و تومانینه می‌خواند.

پرهیز از گناه از مصادیق صبر

استاد حوزه علمیه بیان کرد: یکی دیگر از مصادیق صبر، پرهیز از گناه است، انسان صبور به مال حرام و شبهه‌ناک دست نمی‌زند، هر غذایی را نمی‌خورد و هر پولی را دست نمی‌زند و هر کاری را انجام نمی‌دهد؛ صبر در مصیبت هم از دیگر مصادیق صبر است یعنی انسان در حین مصیبت باید صبر داشته باشد و حرف‌های کفرآمیز بر زبان نیاورد.

وی افزود: در آیه ۱۵۲ بقره هم فرمود که به یاد خدا باشید تا خدا هم به یاد شما باشد و شکرگزار باشید و کفران نعمت نکنید، حالا برای یاد خدا و شکرگزاری چه راهی وجود دارد؟ بهترین راه، نماز و صبر به عنوان بالاترین اعمال است؛ خیلی از بزرگان وقتی به مشکلی برخورد می‌کردند دو رکعت نماز خوانده و بعد از آن دعا می‌کردند.

آیت‌الله فقیهی تصریح کرد: در معنای صبر هم باید گفت همان ارتکاز عرفی مدنظر است، یعنی به محض اینکه مشکلی برای انسان پیش آمد صبر و تامل و تفکر در آن کرده و راه حل برای آن پیدا می‌کند به جای اینکه جزع و داد و فریاد بکند.

وی افزود: نکته دیگر قابل توجه در این آیه آن است که خداوند خطابات متعددی در قرآن دارد؛ گاهی فرموده «یا ایها الناس»، گاهی «یا ایها الذین آمنوا» و گاهی «یا اهل الکتاب» و یا اولی الالباب و… است. گاهی هم مورد خطاب خود پیامبر(ص) و یا انبیاء هستند، (یا ایها الرسول و یا ایها النبی). در این آیه مخاطب صبر و نماز، مؤمنان هستند، چون مؤمنان اهل نماز هستند.

استاد سطح خارج حوزه علمیه اضافه کرد: استعانت از صبر و نماز زمینه و مقدمه جلب یاری و نصرت خداوند است؛ وقتی امر به معروف و نهی از منکر کنیم و خدا را عبادت کنیم زمینه برای یاری خدا فراهم خواهد شد. اینکه برخی فقط در مشکلات می‌گویند که چرا خدا به من کمک نکرد و چرا چنین و چنان نشد برای این است که زمینه را در خودشان فراهم نکرده‌اند و قابلیت قابل، تام نیست.

آیت‌الله فقیهی تصریح کرد: برخی می‌گویند که چرا امام زمان(عج) را نمی‌بینیم، امام ممکن است در خیلی از مجالس و حرم‌های مطهر و اعتاب مقدسه حضور داشته باشد ولی چشم ما قابلیت لازم برای دیدن ایشان را ندارد، برخی قابلیت این را دارند که امام(ع) را ببینند ولی نشناسند، برخی هم می‌بینند و می‌شناسند و با امام(ع) صحبت می‌کنند که نمونه بارز آن علامه بحرالعلوم است.

استاد سطح خارج حوزه علمیه اضافه کرد: امام زمان(عج) هستند ولی اگر ما قابلیت دیدن ایشان را نداریم نباید زیر سؤال ببریم، فیض الهی هم این طور است و در هر لحظه بر عالم وارد می‌شود ولی اگر ما گناه و معصیت داریم قابلیت پذیرش این فیض را از بین می‌بریم و خودمان باعث سلب فیوضات می‌شویم نه اینکه خداوند فیضش را دریغ کند.

وی تاکید کرد: صبر باعث افزایش شجاعت انسان می‌شود، این شجاعت در میدان مبارزه و جهاد و در برابر گناه و در برابر دنیاطلبی بروز می‌یابد، اگر انسان صبور باشد می‌تواند زاهد هم باشد و در برابر شهوت‌رانی صبر کند، همه مشکلات انسان با صبر حل خواهد شد، انسان صبور در برابر مال شبهه‌ناک صبر می‌کند تا حلال بودن آن ثابت شود.