کتاب تقریرات فقهی- کتاب غنا
اثری علمی و پژوهشی است که درباره مسأله فقهی غنا به قلم آیتالله شیخ محسن فقیهی تألیف شده و توسط مؤسسه دارالثقلین امام العصر منتشر گردیده است.
این کتاب، که به موضوعات تخصصی فقه شیعه میپردازد، به عنوان منبعی ارزشمند برای طلاب، پژوهشگران علوم اسلامی و استادان حوزه علمیه شناخته میشود.
موضوع و محتوای کتاب
فصول این کتاب به ترتیب به مباحث زیر پرداخته است.
فصل اول: در این فصل، معنا و ماهیت غناء تبیین میشود. معنای غناء و طرب، از دیدگاه لغت و اصطلاح در این فصل، بررسی میشود. در ادامه، یازده تعریف فقها از غناء، نقد و بررسی میشود. در گفتار پایانی، بیان میشود که غناء از مقوله سخن نیست بلکه از مقوله کیفیت سخن است؛ بنابراین محتوای آواز در پیدایش عنوان غناء، کارایی ندارد.
فصل دوم: این فصل، وظیفه گونهشناسی حکم غناء را دارد. در این فصل، بررسی میشود که حکم حرمت غناء آیا نفسی و مربوط به خود عنوان غناء است یا اینکه چون مجلس غناء مشتمل بر اعمال حرامی مانند اختلاط زن و مرد، موسیقی و ... است، حرمت این اعمال به غناء نیز سرایت کرده است.
همچنین گستره حرمت غناء بررسی میشود که سه دیدگاه در این باره تحلیل و بررسی میشود: ۱- حرمت مطلق غناء؛ ۲- حرمت فیالجمله غناء؛ ۳- حرمت عرضی غناء.
فصل سوم: این فصل به بررسی مستثنیات حکم حرمت غناء اختصاص یافته است. یازده عنوان را که فقها از مستثنیات غناء دانستهاند، در این فصل، بیان شده و بررسی دقیق اجتهادی میشود. این عناوین عبارتند از: غنای در عروسی، حّداء، قرائت قرآن، مراثی، سرود، دعا و ذکر، هلهله، سرود جنگ، نغمه مادرها و نوای بناها، نغمههای رایج میان مردم و غنای در روزهای جشن و اعیاد.
فصل چهارم: در فصل پایانی این کتاب، برخی از احکام غناء بررسی میشود. این فصل، شامل پنج مبحث است:
مبحث اول: حکم درآمد بهدستآمده از غناء؛
مبحث دوم: حکم آموزش و تعلیم غناء؛
مبحث سوم: حکم گوش کردن به غناء؛
مبحث چهارم: حکم حضور و نشستن در مجلس غناء؛
مبحث پنجم: فسق آوازخوان و گوشکننده.
محورهای اصلی کتاب
-
بیان نظرات فقهی: ارائه نظرات فقهی نویسنده درباره موضوعات مختلف و تطبیق آنها با نظرات مشهور فقها.
-
تحلیل استدلالات: تحلیل دقیق ادله نقلی و عقلی مرتبط با هر موضوع و بررسی نقاط قوت و ضعف آنها.
-
تفریعات فقهی: بیان فروعات و مسائل جزئی مرتبط با مباحث اصلی، که نشاندهنده عمق اجتهادی نویسنده است.
-
پاسخ به مسائل نوپدید: بررسی مسائل فقهی جدید و چالشهای معاصر با استفاده از اصول و قواعد فقهی.
ویژگیهای کتاب
-
جامعیت: این اثر شامل موضوعات متنوع فقهی است که جنبههای عبادی، معاملاتی و اجتماعی فقه را در بر میگیرد.
-
رویکرد اجتهادی: نویسنده با تکیه بر اصول فقهی و مبانی اجتهادی، به تحلیل و ارائه دیدگاهها پرداخته است.
-
استناد به منابع اصیل: کتاب به منابع اصلی فقه شیعه مانند آثار شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی و سایر بزرگان استناد کرده است.
-
پاسخگویی به نیازهای روز: کتاب نه تنها به مسائل سنتی فقهی پرداخته، بلکه چالشهای فقهی نوظهور را نیز مدنظر قرار داده است.
ساختار کتاب
تفریرات فقهی معمولاً به شیوهای طبقهبندیشده و منظم تدوین شده است. هر موضوع به صورت مستقل مورد بررسی قرار گرفته و در پایان هر بحث، نتیجهگیری اجمالی ارائه شده است. همچنین، با استفاده از جداول، نمودارها یا خلاصههای مفید، فهم مطالب برای خوانندگان آسانتر شده است.
اهمیت کتاب
-
مرجعیت علمی: این کتاب به دلیل تحلیلهای دقیق و استفاده از روش اجتهادی، میتواند به عنوان منبعی برای تدریس و تحقیق در حوزههای علمیه مورد استفاده قرار گیرد.
-
ارتباط با مسائل معاصر: توجه به مسائل فقهی روز و ارائه پاسخهای مستدل، باعث شده که کتاب هم برای اساتید و هم برای پژوهشگران کاربردی باشد.
-
تقویت مبانی اجتهادی: مطالعه این اثر به طلاب کمک میکند تا درک بهتری از فرآیند اجتهاد و استنباط احکام پیدا کنند.
نویسنده
آیتالله شیخ محسن فقیهی از فقیهان و اصولیان برجسته حوزه علمیه قم است که آثار متعددی در زمینه فقه و اصول از ایشان به چاپ رسیده است. ایشان با بهرهگیری از سالها تدریس و تحقیق در حوزه، توانستهاند آثاری ماندگار در علوم اسلامی ارائه دهند.
ناشر
مؤسسه دارالثقلین امام العصر از ناشران معتبر حوزه علمیه قم است که در انتشار آثار پژوهشی و تربیتی اسلامی نقش مؤثری داشته و همواره تلاش کرده است تا آثار علمی بزرگان حوزه را در دسترس علاقهمندان قرار دهد.
نتیجهگیری
تقریرات فقهی کتابی ارزشمند برای فهم دقیقتر فقه شیعه و آشنایی با روشهای اجتهادی است. این اثر، با رویکرد جامع و استدلالمحور خود، به عنوان یکی از منابع اصلی برای پژوهشهای فقهی و تدریس در حوزههای علمیه مطرح است. مطالعه این کتاب میتواند برای طلاب و محققان علوم اسلامی الهامبخش و مفید باشد.