بایگانی دسته ی : سال تحصیلی 98-99

موضوع: احادیث کتاب چهل حدیث مرحوم امام (ره)/کبر/ جایگاه متکبر

یکی از بدترین صفاتی که ممکن است در انسان وجود داشته باشد، تکبر است؛ اینکه انسان، خود را از دیگران بزرگ‌تر بداند. اظهار اینکه من از شما بالاتر هستم و حتی فکر آن، از صفات رذیله است.امام صادق (ع) می‌فرماید: «عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِنَّ فِی جَهَنَّمَ لَوَادِیاً لِلْمُتَکَبِّرِینَ یُقَالُ لَهُ سَقَرُ شَکَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شِدَّهَ حَرِّهِ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَأْذَنَ لَهُ أَنْ یَتَنَفَّسَ فَتَنَفَّسَ فَأَحْرَقَ جَهَنَّمَ».[۱]

جایگاهی در جهنم مخصوص افراد متکبر درست کرده‌اند که نامش «سقر» است. یکی از بدترین جاهای جهنّم همین‌جا است؛ به قدری حرارت آتش در آنجا شعله‌ور است که خودِ سقر به خداوند شکایت می‌کند. آتشی که شعله‌ور شده و متکبرین را می‌سوزاند.مراتب تکبرتکبر مراتبی دارد:    ۱. تکبر در مقابل خداوند؛ خداوند را قبول ندارد و در مقابلش تکبر می‌کند؛

۲. در مقابل پیامبر مثل یهودیان که پیامبر را قبول نمی‌کردند؛ هرچه پیامبر (ص) آنان را به اسلام دعوت می‌کرد، نمی‌پذیرفتند؛

۳. نسبت به خدا و رسول، تکبر ندارد اما نسبت به مردم تکبر دارد. این هم گناه بزرگی است.

گناه تکبر نیز به همین ترتیب بزرگ است. تکبر نسبت به خدا از همه بزرگ‌تر است.علت کبیره بودن تکبرمگر تکبر چیست که این‌قدر گناه بزرگی است که در یکی از وادی‌های سخت جهنم، متکبر را عذاب می‌کنند؟ به‌خاطر این است که اولاً انسان خود را بزرگ می‌بیند درحالی‌که عظمت مخصوص خداوند است، این خودبزرگ‌بینی در مقابل خداوند مشکل اول ما است؛ یعنی در فکر ما اشتباهی رخ داده است. نکته دوم آن است که معمولاً آدم‌های متکبر به حرف گوش نمی‌دهند و اگر کسی صحبت کند می‌خندد و اهمیت نمی‌دهد؛ چون خود را از دیگری بالاتر می‌داند؛ این نقطه‌ضعف افراد متکبر است. متکبرین کمتر ملا و باسواد می‌شوند؛ کسانی که تواضع دارند، کوچکی می‌کنند و سؤال می‌پرسند، یاد می‌گیرند و روز‌به‌روز علمشان زیاد می‌شود اما انسان متکبر سؤال نمی‌پرسد و به کسی اعتنا نمی‌کند؛ بنابراین در همان چیزهایی که میداند باقی می‌ماند و ترقّی نمی‌کند.

تکبر عالمنکته‌ای که باید به آن توجه کنیم و متأسفانه ما خود گرفتار آن هستیم این است که علم وقتی زیاد می‌شود تکبر هم ممکن است زیاد شود. افرادی هستند که علمشان زیاد شده اما تکبرش هم زیاد شده؛ دوست دارد مردم دستش را ببوسند، تواضع کنند و احترام کنند. این چه علمی است که تکبر او را زیاد کرده است؟ سال پیش به بچه و فقیر، سلام می‌کرد اما حالا که استاد شده‌ و مقامی پیدا کرده، حاضر نیست به کسی سلام کنید. این چه درس و علمی است که خوانده است؟ آیا درس تکبر خوانده است؟ این فقه و اصول، این زحمت‌ها که کشیده و کتاب‌هایی که نوشته، چه حاصلی برای او دارد؟ آیا حاصلش این است که تواضع را کنار گذاشته و سراغ تکبر برود؟

اگر چنین حالتی برای شما پیدا شد بدانید که مسیر را اشتباه رفته‌اید. ما نمی‌گوییم که چه کسی این‌گونه است و چه کسی نیست، هر کسی خودش را بهتر می‌شناسد. چه اتفاقی افتاده که علم زیاد شده اما به جای اینکه تقوا و تواضع، زیاد شود، کمتر شده است؟ باید مقداری در خودمان دقت کنیم و بدانیم که این علمی نبوده که باعث نجات من شود. اگر قرآن و روایات را بخوانیم اما تأثیری در ما نگذارد این علم، علم نیست، علمی نیست که برای ما معرفت به خدا یا خودمان بیاورد. علم باید برای انسان معرفت بیاورد که خدا و خود را بشناسد؛ از خودشناسی به خداشناسی برسد.خشیت الهی ملاک علمهرچه علم بالاتر می‌رود باید ترس از خدا هم زیاد شود. اگر می‌خواهی بدانی عالم شده‌ای یا نه، نگاه کن در مقابل گناه چگونه هستی؟ آیا از گناه دوری می‌کنی؟ اگر راحت گناه می‌کنی، فکر نکن عالم شده‌ای!معنای «انّما» حصر است یعنی فقط و فقط علم آن است که شما به خشیت برساند.اگر می‌بینید که می‌ترسد و در همه‌ چیز احتیاط می‌کند، مال مردم احتیاط می‌کند، در حرف زدن احتیاط می‌کند و هرچه بر زبانش می‌آید نمی‌گوید، مبادا غیبت، دروغ، تهمت یا … باشد، از مشکوکات هم احتیاط می‌کند زیرا از خدا می‌ترسد. چنین شخصی عالم است. اگر علم، شما به خشیت رساند یعنی از دروغ، غیبت، تهمت، ریا و … بترسید، علمتان بالاتر است. اگر خیلی باد داری، خیلی تکبر داری، بدان علم نداری بلکه خیال می‌کنی. تخیّل علم است و واقع علم نیست. علم آن است که از خدا بترسی؛ هرچه از خدا بیشتر می‌ترسی، علمت بیشتر است.ممکن است حاج قاسم سلیمانی، سردار دلاور، از من و شما عالم‌تر باشد، چون از خدا می‌ترسید. از خدا ترسیدن، نشانه علم است؛ ﴿إِنَّمَا یخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ﴾[۲] .

اگر دیدید که عالمی گناه می‌کند، بدانید عالم نیست بلکه به ظاهر درسی خوانده، صحبتی می‌کند و خود را در میان علما جا زده است. عالم واقعی کسی است که خشیت خداوند را داشته باشد.خودسازی شیخ عباس قمی(ره)صاحب کتاب مفاتیح الجنان، حاج شیخ عباس قمی است. نشانه مقام بالای ایشان این است که هرجا قرآن هست مفاتیحی هم کنار آن گذاشته‌اند و مورد توجه مردم است. این شخصیت چگونه آدمی بود؟ یکی از علمای بزرگ نقل می‌کند: ما در ماه رمضانی مشهد بودیم. مرحوم شیخ عباس قمی هم مشهد بود. خدمت ایشان رفتیم و تقاضا کردیم که در این ماه، برای ما نماز جماعت اقامه نماید. ایشان نمی‌پذریرفت، اصرار کردیم تا ایشان پذیرفت.ایشان در قسمتی از مسجد گوهرشاد اقامه نماز می‌کرد. مردم که فهمید در آنجا شیخ عباس قمی نماز می‌خواند روز‌به‌روز جمعیتشان زیاد می‌شد. برخی‌ها که از در مسجد داخل می‌شوند، می‌گویند: «انّ الله مع الصابرین» تا امام جماعت رکوع را طولانی کند و بتوانند نماز را اقتدا کنند. به ده‌روز شاید نکشید که مرحوم شیخ عباس قمی (ره) متوجه شد که صدای «انّ الله مع الصابرین» از جاهای دور می‌آید، از صداها فهمید که جمعیت، زیاد شده است. روز یازدهم به نماز نیامد. سراغ ایشان رفتیم که ببینیم برای چه نمی‌آیند، فهمیدیم چون جمعیت زیاد شده ایشان نمی‌آید. فرمود: «جمعیت زیاد شده و من هم چیزهایی در ذهنم می‌آید. انگار بدم نمی‌آمد که جمعیت دارد زیاد می‌شود».این‌گونه آدم‌ها هستند که به مقامات می‌رسند، این‌ها هستند که دین ما را حفظ کرده‌اند وگرنه منِ متکبر که به دنبال مقامات مادی هستم که نمی‌توانم اسلام را حفظ کنم، من می‌خواهم خودم را حفظ کنم، به دنبال حفظ شخصیت خودم هستم که مبادا به گوشه عبای من بی‌احترامی شود.مراقبت از روحدر کنار علم و درس خواندنتان که بحمدالله روز‌به‌روز ترقّی می‌کنید، «میزان الحراره»ای هم داشته باشید؛ مانند دماسنج که برای سنجش میزان تب استفاده می‌شود. این‌قدر که مراقب جسمتان هستید مراقب روحتان هم باشید. چگونه مراقب باشیم؟ مراقب باشیم روز‌به‌روز که درس می‌خوانیم آیا خشیتمان از خداوند بیشتر می‌شود یا نه؟ اگر در دروغ، غیبت، تهمت، مال مردم، سهم امام (ع)، مخارج، زندگی و … بیشتر احتیاط می‌کنید، بدانید علمتان بیشتر شده است اما اگر روز‌به‌روز خوردن پول مردم، فحش دادن، اهانت کردن، شایعه‌پراکنی کردن، تهمت، دروغ، اهداف مالی و مادی و منافع شخصی راحت‌تر شده و به دنبال این‌گونه اهداف هستید، بدانید که علمتان دارد کوچک می‌شود.خداوند به همه ما توفیق بدهد که بتوانیم در این مسیر گام‌های مؤثری برداریم.

[۱] الکافی- ط الاسلامیه، الشیخ الکلینی، ج۲، ص۳۱۰.

[۲] فاطر/سوره۳۵، آیه۲۸.

موضوع: احادیث کتاب چهل حدیث مرحوم امام (ره)/کبر/ رابطه کبر و کفر

روایتی را در جلسه گذشته مطرح نمودیم:

«عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ حُکَیْمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنْ أَدْنَى الْإِلْحَادِ فَقَالَ: إِنَّ الْکِبْرَ أَدْنَاهُ».[۱]

سائل می‌پرسد: نزدیک‌ترین چیز به کفر و الحاد چیست؟ آقا امام صادق (ع) می‌فرماید: کبر انسان را به کفر نزدیک می‌کند.

آیا نزدیک کردن به کفر یعنی خود کبر هم کفر است؟ کبر نزدیک‌ترین چیز به کفر است یعنی یک پله مانده به کفر.

معنای کبر این است که انسان هم عجب (خود بزرگ‌بینی) دارد و هم می‌گوید: «بزرگ که هستم هیچ، از همه شما هم بالاتر هستم». کسی که می‌گوید من بزرگ هستم و ممکن است شما هم بزرگ باشید، این روحیه، عجب است اما کسی که می‌گوید: «من بزرگ هستم و از همه شما هم بالاتر هستم» این روحیه کبر است. عجب قبل از کبر است؛ فضاحت کبر یک‌درجه از عجب بالاتر است.

مراحل کبرکبر دو مرحله دارد:

۱ـ مرحله نفسانی و باطنی؛

۲ـ مرحله اظهار و ظاهری.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّهَ عَبْدٌ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّهٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ کِبْر …»[۲] کسی که ذره‌ای کبر در وجودش باشد وارد بهشت نمی‌شود. این جنبه باطنی و نفسانی کبر است یعنی اگر در نفس انسان این حالت وجود داشته باشد وارد بهشت نمی‌شود و در روز قیامت مشکلاتی خواهد داشت. تکبر، اظهار کبر است. وقتی انسان کبر خود را در جامعه اظهار می‌کند مثلاً به کسی سلام نمی‌کند، توقع دارد که همه در مقابلش تعظیم و احترام کنند. آنچه که از روایات استفاده می‌شود آن است که خود کبر گناه بزرگی است. اگر انسان این روحیه را دارد که خود را بالاتر از دیگران می‌داند و فکر می‌کند که بیشتر از دیگران می‌فهمد و ایمان او بهتر از دیگران است، گناه است.

کسی ممکن است این روحیه را داشته باشد و بگوید: من پست‌ترین انسانم، من خبیث‌ترین هستم، من حقیرترین آدمم و من بدبخت ترین آدم نزد خداوند هستم اما خداوند به من لطف کرده است. اما کسی ممکن است این روحیه را داشته باشد که بگوید: من بالاترین هستم. روحیه دوم، کبر است. اگر کبر به مقام فعلیت برسد و تبدیل به تکبر شود وای به حال آن انسان این کبر انسان را به کفر نزدیک می‌کند.

کبر مقدمه کفر و شرکچگونه کبر انسان را به شرک و الحاد می‌رساند؟

بزرگی و بزرگواری مخصوص خداوند است؛ از صفات مخصوص خداوند این است که او بزرگ و بزرگوار است. اگر این روحیه را داشته باشید که فکر می‌کنید شما بزرگ هستید یعنی می‌گویید: خدا بزرگ، من هم بزرگ. درحالی‌که انسان ذلیل، فقیر، مضطر و عاجز است. توجه داشته باشد که چقدر مشکلات در زندگی او وجود دارد که نمی‌تواند در مقابل آن استقامت کند، حیوان کوچک، زلزله‌ای کوچک، سیل، سرطان او را نابود می‌کند، انسان چقدر مضطر می‌شود. بزرگ‌ترین مقام‌ها با سرطانی نابود می‌شوند، گاهی در یک لحظه نابود می‌شوند. چگونه خودت را بزرگ می‌بینی؟ بزرگی مخصوص خداوند است. اگر به این توجه نکنیم خود را شریک خداوند قرار داده‌ایم و می‌گوییم: خدا بزرگ است من هم بزرگ هستم. این نقصی است که اگر خدایی نکرده مبتلا شویم، ما را هلاک می‌کند.

انسان متکبر، جاهل است؛ حاضر نیست که نزد کسی درس بخواند و می‌گوید: «آیا من نزد فلانی بروم و درس بخوانم؟ من خودم برایم خودم کفایت می‌کنم». کسانی هستند که نیازمند درس خواندن هستند اما به‌خاطر تکبرشان نمی‌آیند و جاهل می‌مانند. مشکلات بسیاری که برای انسان‌ها به وجود می‌آید به‌خاطر جهل است. تکبر هم ناشی از جهل است. کسانی که خیلی جاهل هستند ممکن است خیلی متکبّر باشند؛ هرچند ممکن است برخی عالمان نیز متکبر باشند اما ریشه تکبر از جهل است. وقتی خدا را نمی‌شناسیم و معرفه الله نداریم، خود را بزرگ می‌دانیم، فکر می‌کنم چون ثروت دارم، قدرت دارم و دستور می‌دهم، همه‌کاره هستم. این تخیلات و تفکرات باعث می‌شود که انسان از علم، عالم و یادگرفتن دوری کند و جهالت روز‌به‌روز بیشتر شود.

خداوند در این روز عزیز که میلاد حضرت زینب (س) است به همه ما نورانیت، معنویت و فضائل اخلاقی عنایت بفرماید.

[۱] الکافی- ط الاسلامیه، الشیخ الکلینی، ج۲، ص۳۰۹.

[۲] بحار الأنوار – ط دارالاحیاء التراث، العلامه المجلسی، ج۲، ص۱۴۱.

موضوع: احادیث کتاب چهل حدیث مرحوم امام (ره)/عجب /مراتب عجب

خلاصه جلسه گذشتهصحبت در فرمایشات مرحوم امام خمینی در کتاب چهل حدیث بود. یکی از چیزهایی که باعث هلاکت انسان می‌شود، «اعجاب المرء بنفسه» است. عجب هم در روایات و هم در علم اخلاق، مطرح است.

مراتب عجب

مراتب عجب چیست تا ببینیم آیا خود ما مبتلای به عجب هستیم یا نه؟

۱. مرتبه منّت گذاری

گاهی انسان سعی می‌کند که واجبات و مستحبات را انجام داده، محرمات را ترک می‌کند و آدم خوبی است اما برای خودش مقامی قائل است و می‌گوید: «من بحمد لله اهل نماز شب، نماز جماعت هستم. گناهان را ترک می‌کنم. انسانی هستم که چنین مقاماتی را دارد». او خودش را آدم خوبی می‌داند و منَت برای خدا می‌گذارد. با خود می‌گوید: «خدایا بنده ای مثل من کم داری. این‌گونه که من واجبات و مستحبات را انجام می‌دهم، کدام بنده تو مانند من است؟ اگر هم باشند خیلی کم هستند». کارهای خوبش را برای منّت‌گذاری بر خداوند مطرح می‌کند. این روحیه، عجب است. اگر انسان در خلوت گناهانش را به‌یاد می‌آورد و خلاف هایش را برای اصلاح بررسی می‌کند، عجب نیست اما اگر در تفکر خودش خوبی‌هایش را بیان می‌کند و خود را فرد نمونه درجه‌یک می‌داند، عجب دارد. اگر کارهای خوبش را برای دیگران مطرح کند، مرحله دیگری از گناه است.

همیشه خود را از دیگران پست‌تر بدانید و بگویید: «من آدم خوبی نیستم و از خدا می‌خواهم که من را هدایت کند».

۲. طلب‌کاری

مرحله دوم، طلب‌کاری است؛ یعنی خودش را آن‌قدر خوب می‌داند که طلب‌کار است. ظهور و بروز آن جایی است که وقتی گرفتار می‌شود ناراحت و شاکی است. می‌گوید: «چرا فررزند من مریض شد؟ من که آدم خوبی هستم و همیشه مشغول عبادت خدا هستم». «چرا من باید تصادف کنم». اگر کسی آدم خوبی است اما در مقام مصیبت، زبان به اعتراض باز می‌کند، روحیه عجب دارد.

اگر مصیبتی برای شما پیش بیاید، آیا شکر خدا را می‌کنید یا گله می‌کنید؟

شکر می‌کنید که هدیه خدا بود و خودش گرفت؛ الحمدلله که بدتر از این نشد؛ الحمدلله سرطان نیست و مشکل جدی ندارد؛ دراین‌صورت عجب ندارید. اگر نق می‌زنی و می‌گویی: «چرا من؟» بدانید که مشکل عجب دارید.

به خانواده‌هایتان هم یاد بدهید که چنین روحیه‌ای نداشته باشند. گاهی شما خوب هستید اما خانواده‌ها می‌گویند: «ما که خلاف و کار بدی نکرده‌ایم، ما که همیشه برای اسلام زحمت کشیده‌ و فداکاری کرده‌ایم، چرا فرزند من باید چنین شود؟ چرا زندگی ما باید این گونه شود؟». به خانواده خود بیاموزید که هرگاه مشکلی برایتان پیش آمد، فوراً خدا را شکر کنید. خداوند را شکر کنید که بدتر نشد. سر به سجده بگذارید و خدا را شکر کنید.

عجب اثر عبادات را باطل می‌کند. نماز شب‌ها، عبادت‌ها، خلوص‌ها و گریه‌ها یکباره از بین می‌رود. اگر عجب بیاید، مقامات عالی انسان ازبین می‌رود.

همیشه بعد از نماز، شکر کنید و بگویید: «أشکر الله علی نعمائه». خیلی‌ها مشکلات بیشتر از من دارند و وضعیت من از خیلی‌ها بهتر است. خداوند نعمت دست و پا به من داده است درحالی‌که خیلی‌ها این دست و پا را ندارند.

عجب اگر مرحله به مرحله بالا برود باعث هلاکت می‌شود. طوری می‌شود که خود را بزرگ و دیگران را کوچک می‌بینید. فکر می‌کنید که همه، دین، ایمان و اخلاص شما را ندارند. خود را انسانی عالی درجه یک می‌دانید. این روحیه منجر به تکبر و فساد می‌شود و درنهایت باعث هلاکت است.

مرحوم امام فرمود: عجب از مهلکات است و ایمان و اعمال انسان را فاسد می‌کند.

شما انسان خوبی هستید و کارهای خوبی می‌کنید اما مراقب باشید که عجب پیدا نکنید.حالت طلب‌کاری باعث می‌شود که بلاهای بیشتری برای انسان به وجود بیاید. اعتراض، زبانی است که ممکن است بلایای بیشتری برای انسان به همراه داشته باشد. سعی کنید در هر حالی شکرگذار خداوند و باشید و از شکر خداوند دریغ نکنید.

روسل اکرم (ص) فرمود: «قال رسول الله (ص): ثَلَاثٌ مُهْلِکَاتٌ شُحٌّ مُطَاعٌ وَ هَوًى مُتَّبَعٌ وَ إِعْجَابُ الْمَرْءِ بِنَفْسِه‌».[۱]

بالاترین چیزی که باعث هلاکت است این روحیه‌ها است مخصوصاً برای کسانی که اهل علم هستند، چنین مشکلی پیش بیاید. باید مبارزه کنیم تا حالت عجب نداشته باشیم و اگر مختصری هم عجب داریم آن را درمان کنیم. با شکر نسبت به خدا و تواضع با مردم، سعی کنیم عجب را از روح خود خارج کنیم.

[۱] وسائل الشیعه، الشیخ الحر العاملی، ج۱، ص۱۰۳، أبواب مقدمه العبادات، باب۲۲، ح۱۵، ط آل البیت.

موضوع: درمان عُجب

خلاصه جلسه گذشته: در مباحث گذشته راجع به فرمایشات مرحوم امام (ره) در کتاب چهل‌حدیث، مباحثی را مطرح کردیم. یکی از مشکلاتی که جامعه ما را تهدید می‌کند و یکی از امراضی که واگیر دارد عُجب است؛ مانند بیماری آنفولانزا که ممکن است دیگران نیز مبتلا شوند و گاهی انسان را هلاک می‌کند. یکی از مشکلاتی که ممکن است مبتلا شویم شاید هم مبتلا باشیم، مسئله عجب است؛ یعنی خود بزرگ بینی. هر کسی در جهتی ممکن است خود را بزرگ بببیند؛ کسی ممکن است خودش را خیلی زیبا ببیند، فکر می‌کند از همه زیباتر است؛ کسی خود را از همه عالم‌تر می‌بیند فکر می‌کند از همه ملّاتر است؛ کسی خود را متدین می‌داند و فکر می‌کند که از همه مقدس‌تر و متدین‌تر است؛ این حالت عجب و خودبزرگ‌بینی است. خیلی از ما انسان‌ها به این بیماری روحی مبتلا می‌شویم که گاهی به افراط هم کشیده می‌شود

توجه به خداوند، علاج عجبعلاج و درمان عجب در چیست که مبتلا نشویم یا اگر مبتلا شدیم کاری کنیم که خود را کوچک‌تر بدانیم؟ خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَکَى مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا﴾.[۱]

توجه به بزرگی خدا و اینکه هرچه دارید خدا به شما داده است. خدا چشم زیبایی به شما داده است؛ به بیمارستان بروید می‌بینید که برخی از مردم چشم ندارند اما شما چشم زیبا و قشنگ دارید.اگر بخواهید به این چشم زیبا یا چهره زیبا بنازید، تکبر کنید و عجب شما را بگیرد باید توجه کنید که خیلی از انسان‌ها این صورت زیبا را ندارند، این چشم را ندارند. این چشم و صورت زیبا را چه کسی به شما داده است؟ آیا جز این است که خداوند لطف کرده؟ شما چه کرده‌ای که زیبا شده‌ای؟ این زیبایی را از کجا آورده‌ای؟ جز این است که خداوند به شما داده است؟ آن‌وقت در برابر خداوند خودبزرگ‌بینی داری و خود را بزرگ می‌بینی؟ خداوند می‌توانست این چشم، زیبایی و جمال را از شما بگیرد. توجه داشته باش که این جمال را خداوند به تو داده است، این مال را خدا بعه تو داده درحالی‌که خیلی از انسان‌ها فقیر هستند. همین مقداری که داری را خداوند به تو داده است، خیلی‌ها همین مقدار را هم ندارند. توجه کن، ببین و بدان که این محبت خدا بوده است. مقام، علم و عقل داری خداوند به تو داده، خیلی‌ها از این‌ها محروم هستند. تمام محاسن در وجودتان را خداوند عنایت کرده است.انسان یک روز تب می‌کند، مریض می‌شود و تا شب می‌میرد، تمام زیبایی‌ها از بین می‌رود. با یک تصادف تمام زیبایی از بین می‌رود؛ بدان که همه این‌ها از خداوند است. مالت یک‌شبه از بین می‌رود، جمالت یک‌ساعته از بین می‌رود، مقامت هم همین‌طور است. خبر می‌دهند که رئیس فلان اداره یا فلان وزیر، امروز زندانی شد. نه به مقام، نه به جمال و نه به مال اعتباری است. اگر فضل و رحمت خداوند شمال حال ما شود و ما شاکر پروردگار باشیم و عجب و خودبزرگ‌بینی سراغ ما نیاید، متواضع و خدمتگذار باشیم و به مردم کمک کنیم، انشاءالله هم مال، هم جمالش و هم مقامش می‌ماند اما بدانید ﴿وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَکَى مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا﴾ لذا نباید به علم و تقوایت بنازی؛ همین آدم‌های باتقوای درجه‌یک در قوه قضائیه قاضی شدند، وقتی به آن مقام رسیدند رشوه می‌گیرند و آبروی چندین‌ساله خود را نابود می‌کنند.اعتماد و توجه انسان باید به خداوند باشد هرچه داریم از خدا داریم، اگر یک‌جو عقل، مال یا مقام داریم از خداست اگر شکر و تواضع داشته باشیم و خود را بزرگ نبینیم، انشاءالله روزبه‌روز بالاتر می‌رویم ولی اگر تواضع تبدیل به تکبر شود و عجب و خودبزرگ‌بینی به سراغتان بیاید مال، مقام، جمال آبرو و … ممکن است ازبین برود.
کلام از امام حسن عسکری (ع)در آستانه ولادت امام حسن عسکری (ع) دو روایت را از ایشان می‌خوانیم:
روایت اول«خَصْلَتَانِ لَیْسَ فَوْقَهُمَا شَیْ‌ءٌ الْإِیمَانُ بِاللَّهِ وَ نَفْعُ الْإِخْوَان‌».[۲] گاهی فکر می‌کنیم فقط تسبیح، ذکر و عبادت خدا، بالاترین مقام است ولی آقا امام حسن عسکری (ع) می‌فرمایند بعد از ایمان نافع بودن برای مردم مهم است. اول ایمان به خدا دوم نافع بودن برای مردم. سعی کنید آدم نافعی برای مردم باشید و بتوانید مشکلات مردم را حل کنید. دست هم را بگیرید و یار هم باشید.

روحانیت تا می‌تواند به مردم کمک کند، در همین سیل‌ها و زلزله‌هایی که آمد و طلبه‌های عزیز ما رفتند و کمک کردند، وجهه خوبی برای روحانیت درست شد.
روایت دوم«التَّوَاضُعُ نِعْمَهٌ لَا یُحْسَدُ عَلَیْهَا».[۳] هر نعمتی که دارید مورد حسادت واقع می‌شود، ماشین خوبی می‌خرید عده‌ای حسادت می‌کنند، مقام بالایی پیدا می‌کنید عده زیادی حسادت می‌کنند ولی چیزی در عالم است که خیلی باارزش است و کسی هم حسادت آن را نمی‌کند؛ آن چیز تواضع است. اگر تواضع کنید همه دوستتان دارند. باید سعی کنیم تواضع داشته باشیم خصوصاً در درجه اول، روحانیت عزیز.

روحانیت دشمنان زیادی از داخل و خارج دارد و به دنبال این هستند که روحانیت را ازبین ببرند، شما با تواضع، اخلاق نیک و کمک کردن به دیگران می‌توانید اسلام را زنده و روحانیت را آبرومند کنید.انشاءالله همه ما امام حسن عسکری و امامان معصوم (ع) را الگوی خود قرار دهیم.

[۱] نور/سوره۲۴، آیه۲۱.

[۲] تحف العقول، ابن شعبه الحرانی، ج۱، ص۴۸۹.

[۳] تحف العقول، ابن شعبه الحرانی، ج۱، ص۴۸۹.